धर्मवीर छत्रपती संभाजी महाराज

Fri, 14 May, 2021 01:52

छत्रपती संभाजी राजे.
महाराष्ट्रात अनेक महान राजे होऊन गेले.त्यांनी या महाराष्ट्राला अतिशय आदर्श बनविले आहे.त्यांच्या या महान कर्तृत्वाने आपल्या समोर एक आदर्श प्रस्थापित केला आहे.
त्यापैकी एक म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे ज्येष्ठ पुत्र छत्रपती संभाजी महाराज
दि.१४ मे १६५६ या शुभदिनी किल्ले पुरंदर येथे छत्रपती संभाजी महाराजांचा जन्म झाला.छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या ज्येष्ठ महाराणी सईबाई या त्यांच्या आई होत. सईबाईंच्या प्रकृती अस्वस्त्थतेमुळे संभाजी राजांच्या दुधाची हेळसांड होऊ लागली.ही जबाबदारी कापूरहोळच्या गाडे पाटलांची सून धाराऊ यांनी पार पाडली . जन्मानंतर अवघ्या दोन वर्षातच शंभुराजे मातृत्वाला पोरके झाले. वयाच्या तिसऱ्या वर्षातच त्यांना युद्धकलेचे व बौद्धिक शिक्षण मिळाले. ज्यामध्ये भाषांचे ज्ञान, युद्धकला, राज्यानिती अर्थनीती, व्यवहार,या सर्वांचा समावेश होतो. त्यामुळेच केवळ आठ वर्षांचे संभाजी राजे मराठी, संस्कृत,पारशी,हिंदी,इंग्रजी, पोर्तुगीज, कन्नड, तेलगू,या भाषा बोलू,लिहू व वाचू शकत होते. विशेषतः संस्कृत भाषेवर त्यांचे प्रभुत्व होते. अत्यंत स्वाभिमानी संभाजी महाराज महापराक्रमी व कुशल योद्धा होते. छत्रपती शिवरायांनी त्यांना वयाच्य अवघ्या आठव्या वर्षी वऱ्हाड प्रांताचे राजे केले. छत्रपती शिवरायांनी औरंगजेबासोबत सन १६७० मध्ये अत्यंत निकराची लढाई झाली त्यावेळेपासून राज्याभषेका पर्यंत शंभुराजे शत्रूंशी खूप लढले.सन १६७० नंतर छत्रपती शिवाजमहाराजांच्या मार्गदर्शनाने त्यांना १०,०००सैन्याची तुकडी देण्यात आली १६७१ नंतर त्यांना स्वतंत्र कारभार करण्याचे स्वातंत्र्य दिले.सन.१६७२ मध्ये त्यांनी खंबायत,व गुजरातवर आक्रमण केले व अवघ्या पंधराव्या वर्षी ही लढाई जिंकली.सन १६७४ मध्ये तहात गमावलेले २३ किल्ले शंभूराजांच्या नेतृत्वाखाली परत मिळविले.या सुमारे १९ वर्षाच्या कालखंडात शंभूराजांनी दीड हजारावर लढाई जिंकल्या होत्या.त्यांच्या कालखंडात राज्याचा खजिना पूर्ण भरलेला असायचा .शेतकऱ्यांना अनेक प्रकारच्या सवलती छत्रपती संभाजी महाराजांनी दिल्या होत्या. रयतेतील सर्व सामान्य माणसावर त्यांचे प्रेम होते.जेव्हा छत्रपती शिवाजी माहराजांचा राज्याभिषेक झाला त्यावेळी शंभूराजांना युवराज म्हणून घोषित करण्यात आले.सन १६७५ मध्ये आदिलशहावर स्वारी करून गोवालकोंढा , हुबळी,रायाबाग,भागानगर जिकले. दि.३एप्रिल १६८० मध्ये छत्रपती शिवाजी महाराजांचा मृत्यू झाला.त्यामुळे १६ जानेवारी १६८१ मध्ये छत्रपती संभाजी महाराजांचा राज्याभिषेक झाला. त्यांचे केवळ ३२ वर्षांचे आयुष्य परंतु ते त्यांनी.शेतकरी,बहुजन समाज, साहित्यिक, सांस्कृतिक स्वातंत्र्य प्रदान करण्यासाठी वेचले.परंतु त्यांना विरोध करणाऱ्यांनी फितुरीने पकडून दिले.परंतु आपल्या समोर मृत्यु असतानाही ते डगमगले नाहीत. औरंगजेबाने शंभूराजांना अनेक प्रश्न विचारले स्वराज्याचा खजिना, स्वामिनिष्ठ सरदारांची नावे विचारली परांतु मृत्यूला सामोरे जाताना ते अजिबात डगमगले नाहीत. औरंगजबाने त्यांना हाल हाल करून ठार मारले.सर्व प्रथम त्यांची जीभ कापण्यात आली, डोळे काढण्यात आले. कानामध्ये गरम सिसे ओतण्यात आले. अंगावरची कातडी सोलून त्यावर मीठ चोळण्यात आले.अशा प्राणांतिक वेदना सहन केल्या व मृत्यूस सामोरे गेले. त्यांच्या सारखी प्रखर देशभक्ती , धाडसी, पराक्रमी, बुद्धिमान,महान योद्धा झाला नाही. शंभूराजांनी वयाच्या १९ व्या वर्षी बुद्धभूषण, नाईकाभेद, नखशिख आणि सातसतक हे चार ग्रंथ लिहिले.अशा या महान छत्रपतीस मानाचा मुजरा.

Blog Home